Stowarzyszenie Pro Silesia, będące przedmiotem naszego szczegółowego studium przypadku, jest jednym z przykładów Krajowych Sieci Wiedzy Miejskiej (National Municipal Knowledge Network – NMKN). Ma ono wymiar regionalny i działa w województwie śląskim. Tego typu sieci zrzeszają często przedstawicieli miast, instytucji akademickich oraz firm – oznacza to, że zbudowane są według struktury Potrójnej Helisy (Triple Helix), której celem jest wspieranie wymiany wiedzy, uczenia się oraz współpracy na rzecz rozwoju regionalnego.
Pro Silesia, założona w 2017 roku, została powołana w celu promowania województwa śląskiego na arenie krajowej i międzynarodowej oraz wspierania inwestycji i innowacji poprzez wzajemną wymianę doświadczeń między członkami sieci. Jednym z kluczowych zadań stowarzyszenia jest ułatwienie przepływu wiedzy i dobrych praktyk między członkami, w szczególności w zakresie polityk publicznych, zrównoważonego rozwoju i zarządzania miejskiego. Badania wykazały, że chociaż sieć odnosi sukcesy w promowaniu takich działań, napotyka również na szereg barier, które ograniczają jej efektywność. W szczególności, transfer wiedzy w ramach sieci jest zazwyczaj jednokierunkowy, z główną rolą instytucji akademickich jako dostawców wiedzy. Uniwersytet Śląski wyróżnia się jako jeden z najaktywniejszych członków, zapewniając wiedzę i wsparcie merytoryczne dla miast oraz firm zrzeszonych w sieci. Jednakże, aktywność sektora prywatnego jest znacznie niższa, a współpraca między firmami a środowiskiem akademickim jest stosunkowo słaba, co prowadzi do ograniczonej wymiany wiedzy dwukierunkowej.
Struktura i działalność sieci
Pro Silesia ma na celu wspieranie rozwoju gospodarczego regionu, przy jednoczesnym kładzeniu dużego nacisku na zrównoważony rozwój oraz innowacje, szczególnie w kontekście europejskich polityk, takich jak Europejska Polityka Spójności. W ramach swojej działalności Pro Silesia organizuje konferencje, webinary, seminaria oraz warsztaty, które mają na celu zacieśnienie współpracy między miastami, instytucjami naukowymi oraz przedsiębiorstwami.
Jednym z najważniejszych zadań zarządu stowarzyszenia jest koordynowanie i ułatwianie wymiany wiedzy, zapewnienie odpowiednich kanałów komunikacji oraz promowanie dobrych praktyk. Członkowie sieci są zróżnicowani pod względem wielkości, zasobów i stopnia rozwoju gospodarczego, co sprawia, że Pro Silesia stara się dostosować swoje działania do różnych potrzeb i wyzwań. Kluczowym czynnikiem wpływającym na działalność sieci jest struktura Potrójnej Helisy, która zakłada współpracę trzech głównych grup: miast, uczelni oraz firm. Taka struktura z założenia ma na celu wspieranie innowacji poprzez łączenie różnych perspektyw i zasobów.
Wybrane bariery i wyzwania
Mimo że Pro Silesia stanowi ważną platformę współpracy, badanie wykazało, że sieć zmaga się z kilkoma istotnymi wyzwaniami. Jednym z największych problemów jest niski poziom zaangażowania sektora prywatnego. Przedsiębiorstwa rzadko uczestniczą w wymianie wiedzy, co sprawia, że większość interakcji ma charakter jednostronny – to uczelnie i miasta są głównymi aktorami, natomiast firmy pozostają mniej aktywne. Kolejną barierą, na którą zwracają uwagę członkowie sieci, jest brak zaufania między członkami oraz trudności w zapewnieniu apolitycznego środowiskawspółpracy. Polaryzacja polityczna, zwłaszcza na poziomie władz centralnych, sprawia, że również lokalna współpraca między miastami bywa utrudniona, a niektóre projekty zostają wstrzymane ze względu na zmiany polityczne na szczeblu rządowym. Dodatkowym wyzwaniem jest niedobór zasobów finansowych i organizacyjnych, co ogranicza zdolność sieci do pełnego wykorzystania swojego potencjału. Chociaż sieć charakteryzuje się umiarkowanie wysokim poziomem spójności i zrozumienia między członkami, brak odpowiednich środków finansowych hamuje jej rozwój i zdolność do realizacji bardziej zaawansowanych projektów.
Wnioski
Badanie nad śląską siecią ujawnia, że ma ona potencjał do odgrywania kluczowej roli w promowaniu innowacji i wymiany wiedzy w regionie, jednak aby w pełni wykorzystać ten potencjał, konieczne jest wprowadzenie pewnych usprawnień. Po pierwsze, konieczne jest zwiększenie zaangażowania sektora prywatnego poprzez stworzenie lepszych warunków współpracy z firmami i przedsiębiorcami. Ponadto, sieć powinna dążyć do stworzenia bardziej apolitycznego i neutralnego środowiska współpracy, co mogłoby zwiększyć zaufanie między członkami i usprawnić wymianę wiedzy.
Kolejnym krokiem jest wzmocnienie instytucji formalnych i nieformalnych w ramach sieci. Wprowadzenie bardziej klarownych zasad współpracy, a także większy nacisk na budowanie relacji i zaufania między członkami, może przyczynić się do bardziej efektywnej wymiany wiedzy. W szczególności, ważne jest, aby sieć oferowała więcej możliwości współpracy dwukierunkowej, co umożliwiłoby zarówno uczelniom, jak i firmom oraz miastom wzajemne korzystanie z zasobów i doświadczeń.
Rekomendacje
W oparciu o wyniki badania, autorzy proponują kilka rekomendacji dla sieci Pro Silesia. Przede wszystkim, sieć powinna skoncentrować się na zwiększeniu roli sektora prywatnego, zwłaszcza poprzez lepsze zrozumienie potrzeb firm oraz dostosowanie swoich działań do ich oczekiwań. Ponadto, konieczne jest wprowadzenie bardziej przejrzystych procedur współpracy, co mogłoby zniwelować bariery polityczne i zwiększyć efektywność zarządzania siecią. Sieć powinna również skupić się na wzmocnieniu nieformalnych kanałów współpracy między członkami, co może zwiększyć poziom zaufania i ułatwić wymianę wiedzy. W tym celu proponuje się organizowanie częstszych spotkań nieformalnych, takich jak warsztaty i wyjazdy studyjne, które mogłyby sprzyjać nawiązywaniu bardziej osobistych relacji między przedstawicielami miast, uczelni i firm. Pro Silesia stanowi cenny przykład sieci wiedzy miejskiej, która pomimo napotkanych barier ma potencjał do dalszego rozwoju. Wprowadzenie powyższych rekomendacji może znacząco poprawić efektywność sieci iprzyczynić się do jej sukcesu w dłuższej perspektywie.
